Monato 2011/04
Mi veturis per vagonaro kun mia amiko Mario De Menezes, vickonsulo de Brazilo en Germanio. Ni ĉeestis en la festo, okaze de la sepdekjara jubileo de nia amiko Kanjo Kanev – prezidanto de Esperanto-societo en urbo Galabovo. La vagonaro veturis, kaj ni konversaciis. Pli ĝuste Mario parolis – mi aŭskultis. Li rakontis pri la landoj, en kiuj li estis konsulo – Japanio, Germanio, Nikaragvo. Kun intereso mi aŭskultis lin kaj imagis tiujn ekzotikajn forajn landojn.
– Mi estis en diversaj landoj kaj spertis neordinarajn travivaĵojn – rakontis Mario – sed iam en mia vivo mi travivis teruron. Tio okazis en Ĉinio.
Mario eksilentis, kvazaŭ li enpensiĝus aŭ eble li denove eksentus la teruron, pri kiu li deziris rakonti.
La vagonaro veturis tra arbaro. La arboj estis maldikaj, altaj, klinitaj verŝajne pro la ventoj, sed iliaj branĉoj estis enplektitaj. Nun, aŭtune, la branĉoj estis nudaj, sen folioj, kaj similis al homaj brakoj, tenantaj forte unu la alian. La arbotrunkoj ne estis grandaj, sed la branĉoj estis longaj kaj tiel forte enplektitaj, kvazaŭ ili tenus sin kaj kontraŭstarus al la ventoj. Mario same rigardis tra la fenestro. Unuan fojon li estis en Bulgario, kaj ĉio ĉi tie vekis lian intereson. Mi ne sciis, pri kio li meditis en tiu momento, sed lia vizaĝo esprimis scivolemon kiel ĉe infanoj. Laŭ mi Mario aspektis iom strange. Malalta, li similis al knabo, malgraŭ ke li estis preskaŭ sepdekjara. Lia vizaĝo brunis, vizaĝo de mulato, kaj en liaj nigraj brilaj okuloj ludis flametoj.
– Ĉinio estas neordinara lando – daŭrigis Mario kaj alrigardis min per siaj varmaj bonaj okuloj. – Mi gastis ĉe mia amiko Li Ŝen en Tan Sen, urbo proksima al Pekino. Ni, la esperantistoj, havas multajn amikojn en la tuta mondo. Li Ŝen renkontis min, kaj per taksio ni veturis al lia hejmo en malproksima loĝkvartalo. Unuan fojon en la vivo mi vidis similan loĝkvartalon.
La taksio haltis antaŭ granda pordo. Li Ŝen malfermis la pordon, kaj ni eniris vastan korton. De placo proksime al la pordo komenciĝis multaj stratoj, kaj sur la du flankoj de la stratoj viciĝis dometoj, kiuj similis unu al alia kiel ĝemeloj. Ni ekiris laŭ unu el la stratoj kaj post cent aŭ ducent metroj ekstaris antaŭ la domo de Li Ŝen. Ni eniris. La edzino kaj du filinoj de mia amiko bonvenigis min kore kaj afable. La edzino tuj preparis teon, kaj mi kun Li Ŝen eniris etan ĉambron kaj komencis konversacii. Ni parolis pri Brazilo, Ĉinio, Esperanto, pri niaj amikoj el diversaj landoj. Mi rakontis pri miaj multnombraj veturadoj. Li Ŝen estis instruisto pri historio kaj detale klarigis al mi la historion de Ĉinio. Mi ne eksentis, kiam komencis vesperiĝi. Mi devis reveni en la hotelon. Li Ŝen akompanis min al la granda pordo ĝis la ĉefa strato kaj haltigis taksion. Ni adiaŭis unu la alian, kaj mi eniris la taksion. Eble mi veturis unu aŭ du kilometrojn kaj subite konstatis, ke mi estis forgesinta mian tekon en la domo de Li Ŝen. Mi portis valizeton kaj tekon, sed evidentiĝis, ke la tekon mi forgesis. Mi petis la ŝoforon, ke ni revenu. Li revenigis la taksion kaj lasis min antaŭ la granda pordo.
Mi eliris el la aŭto, malfermis la pordon kaj eniris la vastan korton. Jam tute vesperiĝis. Mi ĉirkaŭrigardis kaj hezitis, sur kiun straton mi ekiru por atingi la domon de Li Ŝen. Nenie videblis homo. Kelkajn minutojn mi staris, finfine elektis unu el la stratoj kaj ekiris. Mi iris kaj ĉirkaŭrigardis. Ĉiuj domoj estis ege similaj, kaj mi ne rekonis la domon de mia amiko. Antaŭ dometo mi haltis, rigardis, meditis, kaj mi provis diveni, ĉu ĝi estas la loĝejo de Li Ŝen. Mi provis rememori iun detalon, kiun eble mi rimarkis, kiam mi estis ĉi tie kun Li Ŝen, sed vane. Neniam en mia vivo mi vidis domojn tiel similajn unu al alia.
Iu domo ŝajnis al mi, ke estas la domo de Li Ŝen, kaj mi proksimiĝis al la pordo, sed antaŭ ol mi premis la butonon de la sonorilo, en la domo ekbojis hundo. Ne – diris mi – tio ne estas la loĝejo de mia amiko; li ne havis hundon. Mi daŭrigis laŭ la stratoj, kaj pli kaj pli mi konfuziĝis. Mi ne nur ne trovis la domon de Li Ŝen, sed jam ne povis eliri el tiu ĉi labirinto, kaj mi ne sciis kion fari. Nenie videblis homoj; estis kvazaŭ neniu loĝus ĉi tie. Subite mi rimarkis homan silueton kaj ekiris al ĝi. Kiam mi proksimiĝis, mi vidis maljunulinon, kiun mi provis alparoli, salutis ŝin angle, sed ŝi ektimis kaj rapide kaŝis sin en iu el la domoj. Ŝi eĉ ne alrigardis min.
Mi restis sola sur la strato, senhelpa, senreviĝinta. Mi haltis por priprensi la situacion. De la vagado mi lacis, ŝvitis, kaj mia koro batis kiel la koro de timigita leporo. En tiu ĉi stranga ĉina loĝkvartalo kun sennombraj stratoj kaj dometoj, similaj unu al alia kiel du akvogutoj mi estis tute sola. La nokto kvazaŭ iĝis pli obskura, kaj ŝajnis al mi, ke mi iras en inko, la aero mucidis kaj pezis. Ie-tie lumis palaj strataj lampoj, sed ili ne donis al mi esperon. Nevole mi turnis min, kaj teruro min obsedis. Kelkaj junuloj rapide proksimiĝis al mi. Tuj mi eksentis, ke okazos io malbona. Mi provis rapidigi miajn paŝojn, malgraŭ ke mi ne sciis, en kiun direkton mi iras. Preskaŭ mi ekkuris, sed la junuloj atingis min. Unu el ili montris tranĉilon, kiu ekbrilis kiel serpento ĉe la limona strata lumo. Eble la junuloj rimarkis, ke mi vagas sencele tra la stratoj, ke mi estas fremdulo, sola. Unu el la junuloj diris ion ĉine. Intuicie mi komprenis, ke li deziras mian monon. Tuj mi metis manon en la poŝon por elpreni mian monujon. Mi pretis doni ĉion al ili, kaj en ĉi terura momento mi ekdeziris nur, ke mia amiko, Li Ŝen, tuj venu ĉi tien. Profunde mi kredis, ke se li estas vera amiko, li nepre venos kaj savos min. Forte mi kredis je nia amikeco. Mi esperis, ke pensante, mi transdonos miajn pensojn al li kaj ĉi-momente li komprenos, ke mi estas en danĝero.
Kaj ho miraklo! Ĉe la fino de la strato aperis viro. La junuloj forkuris. La viro rapide proksimiĝis, kaj mi ne povis kredi, kion miaj okuloj vidas. Li estis Li Ŝen. Li vere eksentis, ke io terura okazas al mi, kaj li venis helpi min.
Eĉ hodiaŭ mi ne povas klarigi, kiel mi sukcesis per la pensoj alvoki mian amikon helpi min en la danĝera terura momento.
Mario eksilentis kaj alrigardis eksteren tra la fenestro. Li verŝajne observis la enplektitajn branĉojn de la arboj, kiuj similis al homaj brakoj, tenante forte unu la alian por kontraŭstari al la ventoj kaj ŝtormoj.
Monato 2011/07
Pasis dek tagoj ekde la lasta renkontiĝo postbakalaŭra de nia klaso. Tiaj renkontiĝoj okazas ordinare nur en ĉiu deka jaro, sed kiam ni fariĝis kvindekjaruloj, ni decidis organizi tiujn renkontiĝojn en ĉiu kvina jaro. Ja dum dek jaroj povas okazi multo ... Kelkaj gesamklasanoj jam ne plu vivas, kaj ankaŭ nia klasestro jam forpasis.
Helena ne venis al la lasta renkontiĝo, kaj mi ne estis certa, ĉu ĉi-foje ŝi venos. Ni estis amikinoj en la mezlernejo, kaj mi scias, ke ŝi ne ŝatas bankedojn. Ŝi estis stranga knabino, la sola en la klaso, kiu ne sciis danci kaj timis kanti, pensante, ke ŝia voĉo estas malbela. Ŝi ne havis multajn amikinojn. Ŝi malaprezis tiun malsinceran amikiĝon, kiu karakterizas la virinajn amikecojn. Mi pensas, ke ŝi amis min pli profunde, ol mi ŝin amis, kaj nun mi hontas pri tio.
Ankaŭ mi estis tiutempe iom snoba; mi preferis amikiĝi kun la plej popularaj knabinoj en la klaso, kaj ŝi ne apartenis al ili. Kiom da prestiĝo ŝi havis, tio rezultis ĉefe el tio, ke nia instruistino pri desegnado aprezis ŝiajn pentraĵojn; vere ŝi estis la plej bona en la klaso. Ŝi estis tre modesta knabino, mallaŭta, kiu evitis la knabojn. Verdire ŝi timis ilin. Ĉiuj miregis, kiam ŝi, unua el la klaso, edziniĝis. Kiam iu dum la bankedo menciis tion, ŝi estis surprizita. Mi kredas, ke ŝin neniam interesis, ĉu ŝi edziniĝis unua aŭ lasta; pri tio mi estas konvinkita, ĉar mi plej bone konis ŝin. Ŝi neniam vivis en la realo, sed ie en la mondo de la arto. Ŝi volis „montri sin” pere de kreaĵoj. Funde de la animo ŝi deziris, ke oni amu ŝin pro tio, kiu ŝi vere estas, ne pro tio, kiel ŝi estas vestita. Tiamaniere oni ne vekas intereson de la knaboj. Sed ŝi ne deziris allogi knabojn, por kiuj gravas nur la eksteraĵoj. Estis surprizo por ni ĉiuj, ke ŝi tamen trovis amanton, kiu ŝin edzinigis, eĉ antaŭ ĉiuj knabinoj de nia klaso. Mi kredas, ke ŝi neniam pensis, ke ŝi superas nin per tio. Stranga knabino ŝi estis, sed modesta, pro kio, eĉ se ŝi ne apartenis al la „stelulinoj”, oni ne malŝatis ŝin, kaj kelkaj eĉ simpatiis kun ŝi.
En la korto de nia iama lernejo ni kolektiĝis antaŭtagmeze. Ni gaje interbrakumis, interkisadis, sed enpense ni diris: „Ho, kiel ŝi maljuniĝis!”
Renkontiĝo post jardekoj estas renkontiĝo kun niaj iamaj memoj, kiam ni estis junaj. Fakte la kerno de la karaktero ne ŝanĝiĝas. Sed la apero de Helena inter ni estis surprizo por ĉiuj. Ŝi estis ŝi, tamen iu alia: ne malmodesta, tute ne, sed ŝia konduto sugestis iun afablan memfidon, kiu estis nova por ni, kiuj konis ŝin antaŭ kvardek jaroj. Samklasanino eĉ menciis: „Vi ŝanĝiĝis en bona senco.” Knabo (ho, „knabo” sesdekjara!) sincere diris, ke ŝi tute ne maljuniĝis. Kaj ŝi respondis kun afabla rideto: „Do, ĉiam mi estis tiel malbela?”
Ni konsumis la tagmanĝon en restoracio, trinketis, babiladis. La plej populara, plej sukcesa knabino de nia klaso delonge forpasis post tumulta vivo: multaj amantoj kaj divorco. Aliaj tri mortis pro malsano, ankaŭ la plej bona sportulino de nia klaso. Mi jam sciis tion, ĉar mi ĉeestis ankaŭ la antaŭan renkontiĝon; nur por Helena tio estis novaĵo. La glasetoj iom post iom malpleniĝadis, la babilado vigliĝis: „Ĉu vi memoras, kiam ...” komencaj frazoj plioftiĝis. Ni estis gemaljunuloj, kaj la orkestro elektis la repertuaron laŭ nia supozata gusto. Foje eksonis la malnova melodio „Bésame ...” Mi rimarkis larmojn en la okuloj de Helena, kvankam ŝi volis tion kaŝi. Ni duope foriris el la restoracio pli frue; la aliaj samklasanoj ankoraŭ restis; kelkaj ekdancis. Helena mendis ĉambron en hotelo, sed mi invitis ŝin al mi por ankoraŭ babiladi iomete. La vera surprizo trafis min tiam, kiam ŝi konfesis pri la unusola granda amo de sia vivo. Jam la fakto, ke tia knabino, kiu ĉiam evitis, timis la knabojn, edziniĝis unua el la klaso, estis surprizo, sed kion ŝi nun rakontis, eĉ pli multe min surprizis. Ja ni jam estas avinoj, kaj ŝi parolis pri tiu amo, kvazaŭ ŝi estus junulino. Ŝi parolis en sia karakteriza, mi diru, „viktoriana” stilo pri la amrilato. Videble ŝi „cenzuradis” sin; ankaŭ la nomon de la viro ŝi ne malkaŝis („ja vi ne konis lin”). Mi eksciis, ke li jam forpasis de kelkaj jaroj, sed antaŭ lia morto ili jam disiĝis, pro lia malfideleco. „Ja vi konas min. Por mi ne plej gravas la sekso. Nur tio ne sufiĉas.”
Kiam ŝi diris tion, sur ŝia vizaĝo ekaperis iu hontema rideto. „Sed ... mi devas konfesi, ke per li mi eksciis, kion signifas esti vere allogata de iu. Ne imagu scenojn, kiel en la nuntempaj filmoj. Mi ne deprenis lian ĉemizon aŭ simile, sed post niaj maloftaj renkontiĝoj mi sentis, ke orkestro eksonas en tuta mia korpo, kun multaj instrumentoj mi ŝvebis irante sur la strato, kaj mi amis ĉiujn preterpasantojn. Lia voĉo estis la plej rava muziko por mi. Tiu kanto, ‚Bésame ...’ lin memorigas al mi”, ŝi finis.
Poste kun hontema rideto ŝi aldonis: „Sufiĉas. Mi jam eldiris multajn stultaĵojn. Jam estas la tempo adiaŭi vin kaj iri al mia hotelo. Morgaŭ matene mi forvojaĝos. Ni renkontiĝos ... post kvin jaroj”, ŝi aldonis kun melankolio. Kiu scias, ĉu ni vivos post kvin jaroj?
Ŝi foriris, sed mi longe kuŝis ankoraŭ sendorma. La kerno de la karaktero restas senŝanĝa, oni kredas. Sed al mi ŝajnas, ke mia amikino fariĝis alia homo. Aŭ ĉu mi ne konis ŝin sufiĉe? Verdire, mi estas iom envia. Mi konis antaŭ la edziniĝo plurajn virojn. Poste mi enamiĝis al mia edzo, sed mi ne memoras tiel profundajn sentojn, ke mi eĉ nun emociiĝu, ekaŭdinte kanton kaj pensante pri iu ajn el la viroj, kiujn mi konis. Kaj mi kredas, ke la plejmulto el la virinoj estas tiaj. Alvenas la tempo de la enamiĝo, kaj oni kredas, ke tio estas la amo, se al ni plaĉas reciproke viro kaj virino. Ni geedziĝas, naskas, plenumas la ĉiutagajn devojn, forgesas la romantikon. La vivo fariĝas griza. Iuj komencas drinki, aliaj postĉasas monon, sed ĉu vere tio estas la vivo? Helena memoris ie legitan citaĵon, ke ne gravas, kiom longe ni vivas; gravas nur, se ni havis en la vivo unu horon, por kiu valoris naskiĝi.
Kaj mi min demandas, ĉu mi havis tian horon?
Daniel L. MASON
Monato 2011/08-09
Akra vento kirlas laŭ Montgomery-strato; antaŭanoncante la vintron, iomete frostas. Kun unu mano en la poŝo – bedaŭrinde la alia tenas tekon – mi marŝas rapide laŭ la strato. Hodiaŭ la jako kaj kravato ne sufiĉas; vere mi bezonas mantelon. La altaj muroj de la komercaj konstruaĵoj ambaŭflankas la straton. Tiuj krutaj altaĵoj, simile al eskarpoj ĉe la oceano, faras profundan kanjonon en la koro de la financa kvartalo de San-Francisko. Ofte meztage mi admiris la variecon en la muroj: ŝtalo kaj vitro faras glatan, vertikalan ebenaĵon por la novaj; brikoj, betono kaj terakotaĵoj ornamaĵojn por la malnovaj. Ĉi-matene la altaj konstruaĵoj estas nur mornaj siluetoj en la matena krepusko.
Puŝmalferminte la pezan, vitran pordon, mi eniras la kafejon. Feliĉe trafas min brila varmeco kaj la odoro de kafo. Malgraŭ la frua horo la kafejo preskaŭ plenas. Obtuze murmuras multaj voĉoj. Mendante kafon, mi ĉirkaŭrigardas. Ĉe la tabloj geoficistoj babilas pri ĉiutagaj aferoj, politiko, aŭ oficejaj klaĉaĵoj. Pli ol kelkaj studadas siajn porteblajn komputilojn. Preninte mian kafon, mi serĉas sidlokon. Jen kontisto, jen boristo, kiun mi iomete konas, sed mi vidas neniun el mia oficejo, nek direktoron, nek administriston. Tro fruas por ili.
Finfine mi trovas tablon en fora angulo kaj sidiĝas. La kartona ujo, kiun mi nomas taso, ardas en mia mano kaj tre rapide mi ĝin metas sur la tablon. Mi forprenas la kovrilon. Tro urĝe kaj senhezite, mi provas guston, kaj bruligetas miajn lipojn. Blovante sur la kafon, mi timas alian provon kaj komprenas, ke mi devas atendi. Feliĉe mi plektas miajn fridajn fingrojn ĉirkaŭ la varmegan tason. Kia vivo, mi pensas, kiam la matena kafo estas la plej alta pinto de la tago. Atendinte kelkajn minutojn, mi denove provas la kafon. Bongustas! Trinkante iom plu, mi pripensas la tagon antaŭ mi - mizeregan!
Dudek etaĝojn super la kafejo, en la sama konstruaĵo, situas la oficejo, kie mi deĵoras. Por mi estas nur kubejo, el longa vico de aliaj, kun skribtablo, komputilo, kaj bretoj plenaj de paperaĉoj kaj problemoj. La estro diris, ke hodiaŭ ni devas fini la projekton. Ĉu eblas? Mi vere ne scias. Per ni la estro fakte diras mi. La helpantoj kaj komizoj estas tro junaj kaj senspertaj. Pri ĉiu detalo mi devas instrui kaj kontroli. La estro mem ne povas helpi. Li okupiĝas pri senĉesaj kunsidoj, kie li balbutas promesojn al la partneroj, kiujn mia teamo aŭ la cetero de la skipo ne povas plenumi. Kolere mi prenas trinketon de la vaporanta, nigra likvaĵo. La kolero kaj kafo vigligas min, sed je tiu momento mi tiel profundiĝas en mian koleron, ke mi ne tuj rimarkas la virinon.
Abrupte antaŭ mi staras virino, sufiĉe juna, svelta, kaj tre alloga, nete vestita en nigra jako kaj jupo, portante tekon. Eble ŝi estas tridekjara, sed al mi, kiu havas kvardek ses jarojn, kaj estas iom kalva, iom dika, ŝi ŝajnas tre juna. La jupo tre kurtas, la kruroj tre belas, kaj mi fajfe spiretas. Kiam ŝi forprenas dikan lanan koltukon, same nigran, montriĝas arĝenta bluzo el silka ŝtofo kun profunda dekolto. Ringo de perloj ĉe la kolo aldoniĝas. Ĝentile kun bela rideto, ŝi demandas, ĉu estas libera seĝo ĉe la tablo.
„Kompreneble”, mi balbutas, mallerte stariĝante en konfuzo. Svingante mian manon al tiu neokupita seĝo, mi raŭkas, „Bonvenon.”
„Vi tre afablas”, ŝi diras dolĉe, kaj surplankigante sian tekon, sidiĝas. „Vin mi volus danki, la ĉambro tiel plenas ...”
„Ne dankinde, estas mia plezuro”, mi entuziasmas. Mirante pri la bonsorto havi tian belan tablan kunulinon, mi frandas la momenton.
Ŝi metas sian kafon sur la tablon kaj rigardas min.
„Mi nomiĝas Johano”, mi tro abrupte anoncas kaj fuŝe etendas mian manon, kiel mallertulo. Vere kamparana knabaĉo, mi pensas poste. Surprizite, hezite, sed post momento, ŝi prenas mian manon dum sekundeto, sed tiu ago amuzas ŝin. „Vi estas tre formala.”
Ni ambaŭ ridas, sed mi hontas pri mia mallerteco, kaj penas senkulpigi min. „Tro da oficejaj kunsidoj, tro da klientoj, tro da renkontiĝoj ...”
„Ne bedaŭru”, ŝi ĝentilas per mola voĉo. „Mi sentas min preskaŭ tre grava pro tiu formaleco.”
„Kaj via nomo?” Mi denove tro abrupte demandas.
Ŝi ne tuj respondas, sed trinketas la kafon; ĝia varmeco ŝajne ne ĉagrenas ŝin. Sidante flanke sur la seĝo, kun unu kubuto sur la tablo, per gracia movo, ŝi metas unu belan femuron sur la alian kun delikata susureto, kaj rigardas min. Ŝiaj okuloj helbrunas - preskaŭ verdas. Mi tute enraviĝas.
„Kaj via nomo?” mi denove urĝas.
„Nomoj ne gravas; sen nomoj homoj pli misteras, ĉu ne?” Ŝia rideto malice mokas min, sed la voĉo tre allogas. Ŝi vere ensorĉas.
„Sed mi esperas, ke ni amikiĝos”, mi plendas.
„Klaŭdia”, ŝi flustras. Denove ŝi longe rigardas min en silento, langvore gustumante la kafon. La belaj okuloj neniam palpebrumas kaj traboras min kiel kugloj.
Mi revas esti kun ŝi. Eble ni povus fari ion kune; eble ni lunĉus; certe lunĉo eblus. Post paŭzo, sentante min iom nervoza post tiu longa rigardado, mi klopodas rekomenci la konversacion.
„Iom malvarmas hodiaŭ”, mi diras.
„Tre”, ŝi diras per velura, kontralta voĉo.
„Kaj la vento”, mi feble daŭrigas.
„Jes, la vento.”
„Eble frua vintro”, mi komentas pensante, ke iam ni povus fari ion pli interesan ol lunĉi, eble pikniki en la parko, kie ni povus marŝi manenmane sub la arboj.
Klaŭdia ne plu respondas, nur trinketas la kafon kaj rigardas min en silento. Ne sciante kion diri, mi trinketas kaj rigardas mian tason. Mi scias nenion pri ŝi. Kie ŝi laboras? Kial mi ne antaŭe vidis ŝin? Venante ĉi tien dum kelkaj jaroj, mi neniam vidis ŝin; certe ŝin mi memorus. Mia scivolo pezas kiel sako da ŝtonoj.
„Ĉu vi laboras proksime?”
Denove la fascinaj okuloj studas min. „Nur kelkajn stratojn for”, finfine Klaŭdia murmuras. Ŝi tenas la tason per ambaŭ manoj. „Ĉu tio gravas?”
„Probable ne”, mi konfesas. „Sed vi tiel belas, ke mi volus scii ĉion pri vi.” Mi ŝvitas iomete je tiu konfeso.
Ŝi rave ridadas per tiu sama velura voĉo. „Ĉion,” ŝi ripetas, „ĉiun mizeran detalon.” Ankaŭ ridante ŝi diras, „Vi tre amuzas min, Johano.”
Mirante, mi konstatas, ke eĉ anĝeloj povas havi problemojn. Mi profunde revas pri ŝi, eble mi povus fari ion por helpi ŝin. En mia mensa sonĝo mi imagas, ke eble ŝi ŝatus min. Certe ŝi trovas min amuza.
„Vi estas kiel detektivo je la televido, farante multajn demandojn.” Ankoraŭ ridante, ŝi anoncas: „Nun mi pridemanos vin! Ĉu vi feliĉas?”
„Feliĉas? Mi vere ne scias.” Ŝi denove mokas min, sed mi sentas, ke ŝi volus diri ion plu.
Moviĝante antaŭen, metante ambaŭ kubutojn sur la tablon, Klaŭdia abrupte diras per forta flustro, „La vivo tre tedas, ĉu ne?”
Mi rektiĝas iomete sur mia seĝo. La subita ŝanĝo de temoj surprize frapas min kiel bato per trabo. Ŝi tiel ĉarmas en mia imago, sed kion ŝi vere pensas? Finfine post paŭzo mi respondas: „Jes ja”, pensante pri tiu turmentejo dudek etaĝojn super mia kapo.
„Ĉu vi iam volus subite fari ion novan?” Klaŭdia kliniĝas antaŭen pli proksimen. Ŝiaj okuloj brilas. „Sen ia planado aŭ pripenso.” Ni sidas tiel intime, ke mi povas senti ŝian varman spiradon sur mia vizaĝo. Tre urĝe mi volus kisi ŝin. Ŝvitante je tiu penso, mi ne povas respondi.
„Venu kun mi, forgesu vian laboron, forgesu vian tedan vivon. Ni povus eskapi. Imagu, ke ni povus eskapi eĉ por unu tago. Imagu! Ni flugos libere kiel mevoj.”
Sentante, ke mi sufokiĝos, mi spiregas, „Sed mia laboro ...”
„Voku vian firmaon; diru ke vi malsanas. Mi farus same”, Klaŭdia intense urĝas, kaj tenas mian manon.
Mia koro batadas kiel kanario ĉe aperta pordo de la kaĝo. Ŝvitante, mi scias nur, ke pli ol ion ajn en la mondo mi volus iri kun ŝi. Preskaŭ dronante, mi stertoras: „Jes, mi iros!”
Feliĉe, ŝi tenere ĉirkaŭbrakas min, kaj mi kisas ŝin.
„Klaŭdia, mi amas vin, kien ni iros?”
„Ni iros norden”, ŝi jam decidas. „Ni transiros la ponton ĉe la Ora-Pordego, kaj iros vinejaren ie en Sonoma aŭ Mendicino. Ĉu vi havas aŭton?”
„Ne, ĉe la riparisto”, mi mensogas, sciante, ke je ĉi tiu horo mia edzino pretigas la infanojn kaj kondukos ilin al la lernejoj.
„Ne gravas,” Klaŭdia firme diras, „ni povos uzi la mian. Ĝi estas tute nova.” Mi miras pri ŝia kuraĝo kaj la detala scio. Ĉu ŝi jam faris tiun agon kun alia? La patoso de la momento tiel premas, ke mi ne povas ne veturi kun ŝi.
„Ni forflugos el ĉi tiu infero”, ŝi siblas kaj prenas sian poŝtelefonon kaj komencas puŝi butonojn.
Kion ŝi diris? Mi imagas la ŝoseon norden: blua strio transirus nigrajn arbarojn en la pluvo kaj nebulo; ni preterpasus vilaĝojn kaj urbetojn; la lumoj de la urbetoj briletus en fora distanco; zumus la radoj sur la pavimo, dum la mejloj glitus for. Klaŭdia tenere tenus mian brakon dum la veturo.
„Johano, ĉu vi feliĉas?”
„Jes, tre.” Ŝi metus sian kapon sur mian ŝultron. Mi kredas, ke ni ĉiam estus feliĉaj.
Kiam la virino ekstaras, mi elreviĝas. Ŝi kolere flustras al si mem, „Tro da demandoj.” Prenante la tekon, ŝi formarŝas; la altaj kalkanumoj frapas la plankon kiel pistolaj pafoj.
Glutante la ceteron de mia kafo, mizere mi rigardas la feĉojn ĉe la fundo de mia taso. La kafo gustas amare kaj malvarme. Kiel la vivo mem, mi pensas.
La belulino jam stariĝis kaj foriris el mia vivo, sennome, senparole, tute mistere, kiel fantoma sorĉistino, kaj mia vivo grize, senespere denove enuigas. Malrapide mi stariĝas, prenante mian tekon, forlasas la kafejon. Mi eniras la akceptejon de la konstruaĵo. Tiu salono estas grandega kun blankaj muroj, marmoraj kolonoj, multaj pentraĵoj de dikaj bankistoj, kaj gardista giĉeto. Montrante mian legitimilon, mi preterpasas la gardiston kun afablaj salutoj kaj eniras la halon por liftoj.
Tie per suprenira lifto mi iras deĵorinferen.
Albisturo KVINKE
Monato 2011/10
Kiam finfine – post tiom da jaroj kaj kolosa elspezo – estis finkonstruita la instalaĵo de Barroca Colorada, ĝi iĝis la plej granda partikla akcelilo en la mondo. La teamo reciproke gratulis sin, kaj tuj procedis al la unua provo de la giganta instrumento, kiu okupis tunelon tra la tuta Montaro de Santa Fe kaj centojn da kilometroj sub la tero de la ĉirkaŭa ebenaĵo.
La unua provo malsukcesis. Du peones (laboristoj) estis mortigitaj pro difekto en la tunelo, kaj kolizio de la partikloj ne okazis. La dua provo havis tute neatenditan sekvon, pri kiu la publiko neniam sciis aŭ scios.
Post sukcesa kolizio, la konsternita teamo trovis sin, ne nur en nekonata loko, sed ankaŭ – kiel ili iom poste konstatis – en alia tempo. Laŭ iu neklarigebla fizika fenomeno, la eksperimento translokis ilin al alia dimensio aŭ paralela universo.
Unuavide, tiu „alternativa mondo”, al kiu ili estis transportitaj, ne tre malsimilis al ilia propra. Ne longe poste, tamen, ili konstatis, ke en tiu medio ŝajnis, ke la tuta historio kaj vivkondiĉoj, kiuj al ili estis konataj, suferis iun koŝmaran metamorfozon.
Priskribante sian sperton en la alternativa dimensio (por provi orienti sin kaj konservi sian mensan sanon), la anoj de la teamo ne ĉesis uzi la loknomojn, datojn kaj nomojn de gravaj personoj, al kiuj ili estis alkutimiĝintaj en sia propra dimensio, kvankam ili sciis, ke tio ne estas la reala situacio.
Laŭ la historio en tiu dimensio, dua mondmilito ja eksplodis en la responda jaro, sed, kontraŭe al la rezulto en nia konata mondo, la venkinta nacio estis la agresinta.
En la unuaj jaroj de la milito, la fortega kaj sperta armeo de la Gvidanto de la lando, kiun la teamo iom konfuze nomis Germanio*, fulmrapide invadis ĉiujn landojn de la okcidenta kaj meza eŭropa ĉeftero, krom Svedio. La lasta, kune kun Francio, Iberio kaj Italio, iĝis satelitaj nacioj de la Kvara Regno. Poste, la balkanaj landoj estis konkeritaj, kaj fariĝis ties kolonioj. Dum iom da tempo, la Gvidanto hezitis invadi la Britajn Insulojn, sed liaj spionoj informis, ke tiu lando troviĝas en ege malfortaj cirkonstancoj. Post la unua mondmilito, ĝi draste reduktis sian profesian armeon. Al novaj rekrutoj mankis sperto, trejnado kaj armiloj. Ĝia mararmea ŝiparo estis impona, sed malmoderna. Militaj aviadiloj estis malmultaj kaj malnovaj. Estis kreata civila milico, la tiel nomata „Loka defenda volontularo”, sed ĝi konsistis el junuloj, mezaĝuloj, kaj eĉ maljunaj viroj, kiuj devis trejniĝi uzante stangojn de balailoj, pro manko de pafiloj. La pafiloj de la propra armeo estis de la sama antikva modelo kiel tiuj, kiujn la britoj uzis dum la afrika milito kaj en la unua ultradimensia mondmilito.
Sekve la superaj oficiroj persvadis la Gvidanton ne perdi pli da tempo, sed tuj invadi ne nur la Kanalinsulojn, kiuj jam estis okupitaj, sed ankaŭ la tutan Britan insularon. La neŭtraleco de la Irlanda Libera Ŝtato, kaj tiu de Svislando, estis kelktempe respektataj de la Gvidanto. La britoj rezistis, sed estis venkitaj en ĉiuj teraj kaj aeraj bataloj. En la montaraj regionoj de Kimrio kaj Skotlando, bandoj da gerilistoj daŭre rezistis, kaj neniam estis tute ekstermitaj.
En la hejmlando kaj en la okupitaj teritorioj, okazis intensa persekutado de minoritatoj kaj skismanoj. La popoloj de la ĝermanaj nacioj estis malpli severe traktataj ol la mezeŭropaj kaj balkanaj, kiuj multe suferis, ĝis interveno de Granda Rusio, kiam la traktado estis mildigita. Tamen, la Gvidanto ne aŭdacis invadi Grandan Rusion, kaj ne estis milito inter tiuj du grandaj potencoj.
La okupitaj skandinavaj landoj kaj Britio ĝuis iom pli da libereco ol la aliaj teritorioj. Iliaj lingvoj ne estis malpermesitaj, sed la okupantoj malestime rigardis ilin kiel nurajn ĝermanidajn dialektojn, kaj insistis, ke la germana estu la ĉefa lingvo de instruado kaj de administrado. Tion la angloj forte rezistis, sed post kiam ili konstatis, ke ili ne komprenas la klopodojn de la simplaj soldatoj (el kiuj multaj estis kamparanoj aŭ filoj de ordinaraj laboristoj) komuniki en la angla, ili cedis, kaj komencis uzi kelkajn vortoj kaj frazojn en la idiomo de la okupantoj. La kaŭzo de la miskompreno devenis de la fakto, ke, kvankam la angla estis instruata kiel fremda lingvo en germanaj lernejoj, la tieaj instruistoj insistis, ke la lernejanoj ĉiam prononcu la anglan vokalon „a” kiel „e”, kio kaŭzis teruran miskomprenon. Tiele, la vorto bad (malbono, -a) prononciĝis kiel bed (lito); man (viro) kiel men (viroj)>; fan (ventumilo) kiel fen (marĉejo); kaj sad (malĝoja) kiel sed (t.e. „said”: diris). Samtempe, la angloj tiom malbone prononcis la germanan, ke dum longa tempo interkompreniĝo restis malfacila. Finfine, la juna generacio regis la lingvon de la okupantoj, kaj eĉ komencis preferi ĝin, sed por tio multe da tempo estis bezonata.
La Gvidanto, kies ŝatokupo estis arkitekturo, dumlonge ambiciis krei tute novan ĉefurbon kun vastaj placoj, larĝaj avenuoj, kaj kolosaj palacoj. Ĝia nomo estos Teŭtonia. Samtempe, li volis transformi sian hejmurbon en pseŭdogrekan civiton. La planoj por tiuj projektoj jam estis faritaj.
Laŭ dekreto de la Gvidanto, multaj loknomoj en la okupitaj teritorioj estis germanigitaj. En Francio, Lyon iĝis Loewen, kaj Marseille iĝis Marschallburg. En Anglio, Birmingham iĝis Barmendorf, kaj Manchester estis ŝanĝita al Menschenburg. La germanaj nomoj estis reuzataj en lokoj, kie tiu lingvo iam estis parolata: Bohemio, Sud-Tirolo, Alzaco, Loreno kaj tiel plu.
Aliflanke, por malfaciligi la vivon de la invadintoj, kaj por antaŭenigi la agadon de rezistantoj, pli kaj pli da homoj en regionoj, kie ekzistis lokaj etnaj lingvoj kaj dialektoj, decidis uzi nur sian idiomon en la ĉeesto de la malamikoj. Tio multe helpis revigligi lingvojn kiel la keltaj, la eŭska kaj la soraba.
La scienca teamo rememoris, ke en la mondo de ilia originala dimensio, grupo da germanaj oficiroj kaj civiluloj naŭziĝis pro la brutaleco de la Naziisma reĝimo, kaj faris komploton por mortigi la Führer. Iu kuraĝa oficiro, Grafo Claus von Stauffenberg, lasis en bunkro, kie la Diktatoro konferencis kun sia stabo, bombon kaŝitan en teko. La bombo eksplodis, sed la Führer eskapis. Kolonelo Stauffenberg estis punmortigita. Tamen, en la paralela universo, la Gvidanto fakte mortis, kaj nomumiĝis nova Gvidanto, iu admiralo de la regna floto. Dum iom da tempo, la ŝanĝo ne multe plibonigis la vivkondiĉojn de la okupitaj nacioj, sed iom malpeziĝis la subpremo kaj la persekutado. Malpli da homoj estis enkarcerigitaj kaj mortigitaj en laborkoncentrejoj.
Konstatante iom da mildigo en la sinteno de la germanoj, la registaro en Moskvo postulis, ke ĝiaj slavaj fratoj regajnu sian sendependecon. La nova Gvidanto unue rifuzis, sed liaj konsilantoj jam konstatis, ke la Kvara Regno estas nun tro vasta por esti efike administrata, do li malvolonte rezignis pri tiuj teritorioj. Tiu cedo multe malfortigis la pugnoforton de Germanio en la ceteraj okupitaj landoj.
Ĝi retiris la plimulton de siaj trupoj el tiuj teritorioj, lasante nur nominalajn garnizonojn „por defendi la pacon”.
Intertempe, la popoloj en la invaditaj landoj alkutimiĝis al la kondiĉoj sub la regado de la germanoj. La kapablaj germanoj ja provizis ilin per bona sanservo, elstara transportsistemo, puraj urboj, kaj – finfine – kvazaŭa aŭtonomio.
Nur en la kamparaj regionoj estis ankoraŭ venĝemo kaj rankoro kontraŭ la invadintoj.
En la urboj la influo de la germana lingvo estis ĉie evidenta. Multaj germanaj vortoj estis enkondukitaj en la lokajn lingvojn. Butikoj, magazenoj, publikaj domoj, hoteloj, restoracioj ktp portis nomojn kaj reklamojn en la germana aŭ en iom absurda lingva miksaĵo. Ekzemple, en Anglio vidiĝis „Kneipe-Pub”, „Gesundheitness”, „Imbiss-Fastfood”, „Chips-und-mehr” ktp. Inter la junuloj furoris germana slango, kaj ĉiuj volis porti germanajn Mützen (ĉapojn), Hosen (pantalonojn) ktp. Ili volis kanti nur popularajn germanajn kantojn. Eĉ kiam ili kantis en siaj lingvoj, ili emis imiti germanan akĉenton. La modoj kaj kutimoj iĝis pli kaj pli germanaj.
Kun iom da surprizo, la scienca teamo konstatis, ke, kvankam la socio de la neŭtrala Usono ja ekzistis en la ultradimensio, ili povas observi absolute neniun influon de tiu parto de la mondo. Plie, ĝi ludis neniun rolon en la internacia politiko.
Bedaŭrinde la teamo trovis, ke ili ne plu kapablas toleri la vivon en la ultradimensio, nek la penson, ke ili neniam povos reiri al sia propra universo. Du el ili freneziĝis; la tria mortigis sin glutante cianidan acidon, kiu en ilia patrina lingvo nomiĝas prusa acido.
Postvorto: La partikla akcelilo neniam plu estis uzata.
Eriko NAVARO
Monato 2011/12
„Hilda ĵus preterpasis, fronte al ni.”
„Ha, mi ne rimarkis.”
„Beleta, ĉu ne?”
„Estas vi, kiu ŝatas ŝin, ne mi. Bluokulaj blondulinoj ne estas mia preferata tipo de knabino.”
„Jes ja! Vi jam plurfoje asertis, ke vi havas simpation al ŝi nur kiel via najbarino ... Vi pli ŝatas nigrokulajn brunulinojn, ĉu ne?”
Apenaŭ elirintaj el infanaĝo, knaboj provas naivan penetradon en adoleskecon tra ina pordo. Profunda amikiĝo interligas tiujn du ekde fruaj jaroj – ili eĉ ne scias, de kiam – kaj ambaŭ jam ne kapablas konduti unu sen la alia. Valdemaro senlime konfidas al Adolfo siajn plej intimajn sekretojn kaj pensojn. Do, tion, kion li sentas pri la junulino, li ne kaŝas al la alia, des pli ke, kiel ŝia najbaro, li povos helpi lin. Veraj amikoj, eble por ilia tuta vivo. En amuziĝo, ludoj kaj projektoj de junaĝo ili ĉiam interkonsentas.
Peneme sukcesinte venki sian atavisman pudoron, Valdemaro kuraĝis demandi, ĉu la amiko estas preta transdoni al Hilda amdeklaran mesaĝon lian cele enamiĝan konsenton ŝiaflanke. Anstataŭ tuja jeso, Adolfo anoncis, ke ilia komuna amiko Ĵeromo ja estis petinta de li similan komplezon.
„Ĉu ankaŭ li interesiĝas pri Hilda?”
„Jes ja! Ankaŭ li, ne nur vi. Ĉu ŝi ne estas beleta? Do, eltenu!”
Ŝoko trafis Valdemaron pro tio, de li ne atendita. Konkuranto? Lia unua amo disputata ankaŭ de aliulo ... Vere embarasita, li ekpleniĝis de timo ne scipovi regi la cirkonstancojn. Li sentis sin antaŭtempe venkita, kvazaŭ falinta en inkubsonĝon.
„Jen tie venas Ĵeromo! Profitu por solvi la problemon kun li.”
Al Valdemaro iĝis ankoraŭ malpli komforte, ĉar kontraŭstarigado povus konduki al kverelo ne dezirata de li. Ne atentante la embarason de sia amiko, Adolfo alparolas la ĵus alveninton:
„Bone, ke vi ĝustatempe aperas ĉi tie. Ankaŭ Valdemaro petis de mi transdoni amdeklaron al Hilda.”
„Ĉu ankaŭ vi, Valdemaro? Tion mi ne atendis ... Sed ne ĝeniĝu, ĉar tio ne gravas. Ni ambaŭ povos konkuri kune. Ĉu ni ne estas amikoj? Kaj nian amikecon ni ne fuŝos pro simpla incela afero. Ĉu vi konsentas? Ni lasu ŝin decidi, kiun ŝi elektos; knabinoj ne mankas al mi ... kaj ankaŭ ne al vi, ĉu ne?”
La fanfaronado de Ĵeromo vundis la seriozan sintenon de la pasiiĝinta Valdemaro, kiu pro honto ne kapablis tion elmontri al la aliaj du. Adolfo siaflanke laŭte reklamadis la okazaĵon, kvazaŭ en aŭkcio. Tre malfacile la enamiĝinto eltenis tian multvortecon. Liaj tro intimaj korsentoj estantaj tiel publike priklaĉataj, kiel plej malnobla komerca varo. Sed li ne kuraĝis forpuŝi ilian teniĝon, manke de rimedo por rekte kontakti ŝin sen scio kaj helpo de alia homo.
„Ĉar Adolfo tute ne interesiĝas pri Hilda, li povos, kiel nia amiko kaj ŝia najbaro, transdoni al ŝi niajn du mesaĝojn samtempe, kaj ricevi de ŝi la respondon liverotan al ĉiu el ni. Ĉu vi konsentas?” laste proponis Ĵeromo.
Post tiu interkonsento, tuj la sekvantan tagon, Adolfo akceptis iliajn komisiojn, kaj ... la du „konkurantoj” restis en atendo ...
... Atendo ... atendado ... atendado ... La tempo pasis: unu, du, tri tagoj ... unu semajno ... du ... unu monato ... Tro da tempo por vivavidaj junuloj.
Ĝis ... iutage Ĵeromo informis Valdemaron:
„Mi sciiĝis, pere de amikino de Hilda, ke Adolfo jam de longe ricevis ties respondon.”
„Do, kian respondon?”
„Tion mi ne sukcesis ekscii. Sed lia prokrasto transdoni ŝian respondon tute malbonodoras al mi. Antaŭ niaj pluraj insistoj, li ĉiam senkulpigis sin, asertante, ke li ankoraŭ ne estis ricevinta ĝin de ŝi. Kial li mensogis?”
„Ho, ne! Li estas nia amiko!”
„Ĉu vere?”
„Li ĵus preterpasis survoje hejmen.”
„Do, ni tuj trafu lin ĉe li.”
Surprize demandita de la du amikoj, Adolfo ekbalbutis konfuzan nekonvinkan respondon, sed sub intensa premado de la aliaj, li fine konfesis, ke la respondo de Hilda estis favora al li mem, akceptinte lin kiel ŝian enamiĝinton.
„Kio!!?? Kiel, se vi ne estis interesata?!?! ... ” eĥis la du.
„Sed ... sed ...”
„Sed kio? Perfido via!” laŭte skoldis Ĵeromo.
„Vi, de tiom longe mia amiko? ...” ĝemis Valdemaro.
„Vi senkaraktera perfidulo! Malnoblega ago la via! Kovarda senhontulo! Cinika ulaĉo! Vi naŭzas nin!!! ...”
Pluvego da ofendaj nomoj falis sur lin, elŝprucis obscenaj akuzoj, ĝis elĉerpiĝo de ilia aĉadjektiva vortoprovizo! ...