Paroligilo
La unua libro

Young Zamenhof was already a 19-year-old high school graduate and had to decide what to do with his life. Juna Zamenhof jam estis 19-jara diplomito de mezlernejo kaj devis decidi kion li faru en la vivo.

He clearly had a tendency for linguistics and languages, but his father was determined that he first find a reliabe way to make a living, such as the medical profession. Estis klare, ke li havis tendencon al lingvistiko kaj lingvoj, sed lia patro estis rezoluta, ke li unue trovu stabilan rimedon de vivtenado, kiel la medicinan profesion.

His father set one condition - that during his studies, his son would not work on the new language he had invented. Lia patro starigis unu kondiĉon – ke dum siaj studoj, lia filo ne laboru super la nova lingvo kiun li inventis.

Perhaps his father hoped that his son would forget the language and move on to more serious matters. Young Zamenhof obeyed his father and went on to start medical studies at the University of Moscow. Eble lia patro esperis, ke lia filo forgesos la lingvon kaj antaǔeniros al pli seriozaj aferoj. Juna Zamenhof obeis sian patron kaj komencis studojn de medicino en la Universitato de Moskvo.

He lived in poverty, earning a living through giving private lessons. Two years later, his father had financial difficulties and could no longer finance his son's studies abroad. Li vivis en malriĉeco, kaj vivtenis sin per donado de privataj lecionoj. Post du jaroj lia patro havis financajn malfacilaĵojn kaj ne plu povis financi la eksterlandajn studojn de sia filo.

Zamenhof was forced to return to his parents' home and go to medical school in Warsaw. Zamenhof estis devigata reveni al la hejmo de siaj gepatroj kaj vizitadi medicinan lernejon en Varsovio.

Unfortunately, when he returned, he discovered that his father had thrown away all the papers he had previously prepared on the language he had developed, perhaps to make sure his son would not return to this hopeless juvenile idea. Malfeliĉe, kiam li revenis, li trovis, ke lia patro forĵetis ĉiujn paperojn, kiujn li antaǔe preparis pri la lingvo, kiun li evoluigis, eble por certigi, ke lia filo ne reiru al ĉi tiu senespera, junula ideo.

Zamenhof tried to reconstruct everything from memory, and realized that, while some things came back to him naturally, others he would have to work to remember and restore. Zamenhof penis rekonstrui ĉion per memoro, sed li konstatis, ke kvankam kelkaj aferoj revenis al li nature, aliaj revenos nur post laborado por rememori kaj restaǔri ilin.

He realized that he had an unexpected opportunity - he kept the rules which came back naturally, replaced some of the words, and improved on the rest. Li konstatis, ke li havas neatenditan oportunon – li retenis la regulojn kiuj revenis al li nature, anstataǔis kelkajn vortojn, kaj plibonigis la ceterajn.

By the time he graduated after another five years, he was devoting all his free time to his new language. Ĝis la tempo kiam li diplomiĝis post aliaj kvin jaroj, li jam dediĉis sian tutan libertempon al sia nova lingvo.

He did not tell anyone about his efforts. He translated songs and stories from world literature, avoiding word-for-word translation, trying to think in the new language. Li rakontis al neniu pri siaj penoj. Li tradukis kantojn kaj rakontojn de monda literaturo, evitante laǔvortan tradukadon, penante pensi en la nova lingvo.

He composed texts and songs, and read them aloud to himself. Li komponis tekstojn kaj kantojn, kaj laǔtlegis ilin al si mem.

Over time, he felt that the language was leading him in its own direction, as if it had its own independent spirit, just like any national language. Then he knew his work was complete and the language was ready to be revealed to the general public. Kun la tempo, li sentis, ke la lingvo kondukas lin en sia propra direkto, kvazaǔ ĝi havis sendependan spiriton, ĝuste kiel iu ajn nacia lingvo. Tiam li sciis, ke lia laboro estas kompleta kaj la lingvo estas preta esti malkaŝita al la ĝenerala publiko.

He tried to publish it, but no one wanted to risk their money on such a naive and hopeless idea. Li penis eldoni ĝin, sed neniu volis riski sian monon en tiel naiva kaj sensepera ideo.

Zamenhof graduated from medical school at the age of 26 and began working as a physician. It wasn’t easy in the beginning, and he had a hard time making a living. Zamenhof diplomiĝis de la medicina lernejo je la aĝo de 26 jaroj kaj komencis labori kiel kuracisto. Ne estis facile en la komenco, kaj li malfacile vivtenis sin.

The few patients he treated were poor, and could not pay. In addition, medicine then had no effective remedies against diseases, and the great suffering he encountered and his inability to help the sick shocked his sensitive soul. La malmultaj pacientoj kiujn li kuracisis estis malriĉaj kaj ne povis pagi. Ankaǔ la medicino tiam ne havis efikajn rimedojn kontraǔ la malsano, kaj la granda suferado, kiun li renkontis, kaj lia malkapableco helpi la malsanulojn ŝokis sian senteman animon.

He decided to specialize in ophthalmology, and became an ophthalmologist. He returned to his parents' home and opened an eye clinic. Li decidis specialiĝi pri oftalmologio, kaj li fariĝis oftalmologo. Li revenis al la hejmo de siaj gepatroj kaj malfermis oftalmologian klinikon.

At that time, he met with a young Jewish woman named Clara Zilbernik. The two fell in love. He proposed to her, and told her of his grand dream of creating a common language that would bring understanding to people. En tiu tempo, li konatiĝis kun juna judino nomita Clara Zilbernik. La du enamiĝis. Li proponis geedziĝon al ŝi, kaj li rakontis al ŝi pri sia granda revo krei komunan lingvon kiu venigos komprenon al la homoj.

"This idea is part of me and I will devote my life to it," he told her. "You have to decide if you accept me with it." Clara was fascinated by the quiet young man, and determined to make his dream a reality. «Ĉi tiu ideo estas parto de mi kaj mi dediĉos mian tutan vivon al ĝi», li diris al ŝi. «Vi devas decidi ĉu vi akceptos min kun ĝi.” Clara estis fascinata de tiu kvieta junulo, kaj firme decidis fari lian revon realaĵo.

She learned the language from him, and became an active partner in promoting it throughout her life. She introduced him to her merchant father, and the young Zamenhof told him of his dream. Ŝi lernis la lingvon de li, kaj fariĝis aktiva kunlaboranto en la antaǔenigo de ĝi dum la tuta vivo. Ŝi prezentis lin al sia patro, komercisto, kaj juna Zamenhof rakontis al li pri sia revo.

"Clara, you chose a genius," the father said at the end of the meeting. "I'll help you as much as I can." «Clara, vi elektis geniulon», la patro diris je la fino de la renkontiĝo. «Mi helpos vin tiel multe kiel mi povos».

And so it was. With the consent of his wife and his father-in-law, Zamenhof used the dowry money to publish a thin 40-page booklet describing the language he had created. Kaj tiel estis. Kun la konsento de sia edzino kaj sia bopatro, Zamenhof uzis la monon de la doto por eldoni maldikan, 40-paĝan libreton kiu priskribis la lingvon kiun li kreis.

There was no name for the language yet - Zamenhof called it "lingvo internacia" - "international language". The book was written in Russian and included an explanation of the idea of the international language, Ankoraǔ ne estis nomo por la lingvo – Zamenhof nomis ĝin «lingvo internacia». La libreto estis en la rusa kaj inkludis klarigon pri la ideo de la internacia lingvo,

Bible translations, New Testament prayers, two original poems and one translated, a sample letter, and a dictionary of 900 basic words. The booklet was published on 26/07/1887. tradukaĵojn el la Biblio, la preĝo «Patro nia », du originalajn poemojn kaj unu tradukitan, ekzemplan leteron, kaj vortaron kun 900 bazaj vortoj. La libreto estis eldonita en 27/07/1887.

Zamenhof did not try to persuade his readers to start learning the language immediately, a call that would not be answered because no one would likely want to learn a language that nobody yet spoke. Zamenhof ne penis persvadi siajn legantojn komenci lerni la lingvon senprokraste, voko al kiu oni ne respondus ĉar neniu probable volus lerni lingvon, kiun neniu ankoraǔ parolas.

Instead, Zamenhof published a statement of commitment at the end of the booklet, asking his readers who supported the idea to send him a letter with a commitment that, if ten million people signed up, the sender would then begin to learn the language. Anstataǔe, Zamenhof eldonis deklaron de sin-devontigo je la fino de sia libreto, petante ke la legantoj kiuj apogas la ideon sendu al li leteron kun promeso, ke se dek milionoj da personoj subskribos, la sendinto komencos lerni la lingvon.

Zamenhof did not sign the book under his own name, but under the name Doktoro Esperanto, "Dr. Esperanto", meaning "the Doctor of Hope", in his new language. This is how he himself described the great anxiety that befell him when the book was published: Zamenhof ne subskribis la libron per sia propra nomo, sed per la nomo Doktoro Esperanto, kio signifas «la doktoro kiu esperas» en lia nova lingvo. Jen kiel li mem priskribis la grandan maltrankvilon kiu trafis lin kiam la libro estis eldonita:

I was very nervous at this point; I felt like I was standing before the Rubicon, and once my booklet was published, I could no longer turn back. Mi estis tre ekscitita antaŭ tio ĉi; mi sentis, ke mi staras antaŭ Rubikono, kaj ke de la tago, kiam aperos mia broŝuro, mi jam ne havos la eblon reiri;

I knew what kind of fate awaits a doctor, whose livelihood depends on the public, if that public sees him as a dreamer, a man who occupies himself with “side projects”. mi sciis, kia sorto atendas kuraciston, kiu dependas de la publiko, se ĉi tiu publiko vidas en li fantaziulon, homon, kiu sin okupas je ’flankaj aferoj’;

I felt like I was gambling not only with my own peace and existence, but with that of my family as well. But I couldn't give up the idea which entered my body and blood. I crossed the Rubicon ... " mi sentis, ke mi metas sur la karton tutan estontan trankvilecon kaj ekzistadon mian kaj de mia familio; sed mi ne povis forlasi la ideon, kiu eniris mian korpon kaj sangon, kaj mi transiris Rubikonon...

About two weeks after the book was published, the wedding ceremony was held, and the couple moved into a small apartment together. Proksimume du semajnojn post kiam la libro estis eldonita, okazis la geedziĝa cermonio, kaj la paro kune transloĝiĝis en malgrandan apartamenton.

He could not tell how his book would be received - with contempt and ridicule, or perhaps worse - with indifference and disregard. Li ne povis scii kiel oni ricevos lian libron – ĉu kun malestimo, mokado, aǔ, eble pli malbone, kun indiferenteco kaj ignorado?